Harcerzem staje się dziecko w wieku 10 – 12 lat, które wstąpi do drużyny harcerskiej (przechodząc z gromady zuchowej lub wstępując bezpośrednio) i zostanie poddane próbie harcerza trwającej zwykle 3 – 6 miesięcy.

Pomyślne zakończenie takiej próby zwieńczone zostaje złożeniem przyrzeczenia harcerskiego i wręczeniem krzyża harcerskiego. W trakcie próby harcerza dziecko zapoznawane jest z podstawami wychowania harcerskiego opartymi na przyrzeczeniu i Prawie harcerskim.

Gra

Idea uczenia w działaniu jest realizowana w oparciu o najbardziej charakterystyczną formę pracy drużyny harcerskiej jaką jest gra. Istotą gry jest współzawodnictwo. Uczestnicząc w grze harcerki i harcerze poznają swoje możliwości, zdobywają nowe umiejętności, kształtują charakter i uczą się współdziałać z innymi.

Przygoda

Program pracy drużyny harcerskiej powinien uwzględniać potrzebę przeżycia przygody. Umożliwia on poznanie idei harcerstwa, w której szczególną rolę odgrywają techniki harcerskie (terenoznawstwo, pierwsza pomoc, pionierka, łączność i szyfrowanie, a także historia).

Stopnie i sprawności

Jednak podstawą programu pracy drużyny są: zadania prób na stopnie harcerskie oraz wymagania sprawności. Program tworzy Drużynowy przy udziale Rady drużyny, którą stanowią przyboczni, zastępowi oraz funkcyjni członkowie drużyny. Tożsamość drużyny i zastępów budowana jest w oparciu o obrzędowość.

Zastępy

Drużyna oprócz swoich zbiórek realizuje swoją pracę także w systemie małych grup. Polega on na pracy w zastępach (grupy rówieśników liczące 5 – 12 osób). Zbiórki zastępów odbywają się poza zbiórkami drużyny. Zastępowy jest młodym liderem o większych zdolnościach przywódczych i doświadczeniu harcerskim niż jego rówieśnicy. System pracy w zastępach uczy samodzielności i odpowiedzialnego podejmowania decyzji, który stopniowo zwiększa się u pozostałych członków zastępu wraz z wzrostem zaangażowania w realizowanie zadań.

Instrumentami metodycznej pracy harcerskiej są:
– Stopnie harcerskie: Młodzik (u chłopców)/Ochotniczka (u dziewcząt) to pierwszy stopień oznaczony jedną belką, oraz: Wywiadowca (u chłopców) i Tropicielka (u dziewcząt) to drugi stopień oznaczony dwiema belkami. Stopnie te realizowane są głównie przez aktywny udział w życiu drużyny, a ich idea opiera się na woli i potrzebie poznania.
– Sprawności. Umożliwiają one przyswajanie wiedzy i takich umiejętności, które uczą przede wszystkim zaradności i samodzielności.
– Zadania zespołowe. Uczą one współdziałania w zespole. Członkowie zespołu odpowiadają za poszczególne elementy jego realizacji.
Dla zapewnienia jak najlepszych efektów pracy wychowawczej należy zapewnić przemienność form, zwłaszcza takich, które stwarzają możliwość stałej aktywności i sprawdzania własnych możliwości. Służą temu takie formy pracy jak: gra terenowa, gra w harcówce, biwak, zwiad, ognisko, zbiórka tematyczna, bieg harcerski.
Drużyna organizuje samodzielny programowo obóz letni, podsumowujący całoroczną pracę wychowawczą.
hm. Tomasz Dudewicz

fot. Paweł Szeląg